میراث آریا: یکی از سنت‌هایی که از روزگار گذشته در ایران و در میان اهالی و اقوام رواج داشته می‌توان به سنت آشتی‌کنان اشاره کرد که در روستای گریوان معتمدان، دهیاران و اهالی روستا در اولین روز نوروز در خیابان اصلی در یک صف گرد هم آمده و سال نو را با مصافحه و روبوسی و احوالپرسی و آشتی‌کردن آغاز می‌کنند. این آیین در حال حاضر برگزار می‌شود و ازآنجایی‌که این مراسم با حضور گسترده و بی‌نظیر مردم روبه‌رو است و صحنه‌آرایی بسیار زیبا و هم‌اندیشی حاکم بر مراسم از مهم‌ترین ویژگی‌های این آیین بوده ضرورت حفظ آن لازم است.

در گذشته‌های دور قبل از تشکیل حاکمیت‌های مقتدر مرکزی، اختلافات حاصله بین افراد، اغلب از طریق قضاوت ریش‌سفیدان و یا بزرگان و رؤسای قبایل محلی، حل‌وفصل می‌شده در این شیوه، بیشتر از آنکه مهم باشد، چه کسی از چه قاعده یا قانونی تخلف کرده است، از طرف این بزرگان، نسبت به قضاوت و حل‌وفصل اختلافات اقدام می‌شد.

علت مقبولیت رسیدگی توسط بزرگان و ریش‌سفیدان، مسئله منزلت محلی و به‌خصوص آشنایی طرفین است که نزد ایشان رفته و نظر ریش‌سفید، برای ایشان حسب عرف محلی لازم‌الرعایه بوده است؛ بنابراین نشست‌های مردم‌داری به‌عنوان یکی از سازوکارهای سنتی حل اختلافات، مورد احترام و اعتماد مردم روستاست.

در این نشست‌ها به مدیریت ریش‌سفیدان و معتمدان قبایل و با مشارکت روستاییان، موضوع بررسی و راه‌حل داده می‌شود می‌یابد. هدف معتمدان محلی ایجاد زمینه و محیط مناسبی برای زندگی راحت‌تر و کارآمد روستاییان، به‌تناسب ویژگی‌های اجتماعی و اقتصادی است. از گذشته تاکنون زمانی که مشکلی در روستا به وجود می‌آمد، این معتمدین و ریش‌سفیدان بودند که مسائل را حل می‌کردند و این نقش امروز در قالب شوراهای اسلامی، بروز و ظهور بیشتری پیدا کرده است.

عید نوروز بهترین زمان برای ایجاد صلح و صفا و آشتی میان انسان‌هاست. چرا که طبیعت عید، تغییروتحول و زدودن کدورت‌ها و افزایش نشاط و شادابی و صلح و صفاست. رسم آشتی‌کنان در بین خانواده و اشخاصی که به علت اختلاف و نزاع، مدت‌ها با همدیگر قهر بودند، از سنت‌های رایج و بااهمیت مردم این روستای گریوان بوده و است؛ به‌این‌ترتیب که پس از تحویل سال نو، در همان دقایق و ساعات اولیه‌ی آغاز سال جدید، شروع می‌شود. اهالی بر سر مزار روستا واقع در قبله‌ی (جنوب) گریوان و مشرف بر منازل روستا، حاضر شده و برای شهدا و اموات خود به قرائت فاتحه می‌پردازند.

در فرهنگ بومی رایج بین اقوام ترک ساکن در منطقه در جشن، یکی از نزدیکان و دوستان صمیمی را به‌عنوان «کرو» انتخاب می‌کنند. «کرو» در اصل به معنای مشفق یا مهربان است که ریشه گریوان را باید در این کلمه یافت. با این احتمال نام اولیه گریوان؛ «کروان» بوده به معنای جمع «کروها»، یعنی سرزمین دوستان مشفق یا سرزمین مهربانان. بعدها «کروان» به «گروان» تغییر پیدا کرده است.

پس از حضور اکثریت اهالی بر سر مزار درگذشتگان در اولین روز نوروز، رفته‌رفته افراد به پایین پله‌ها و در مسیر ورودی جنوبی روستا هدایت‌یافته در صفی منظم قرار می‌گیرند. این صف در اکثر سال‌های قبل از کرونا به‌قدری طولانی و ادامه‌دار می‌شد که از منازل روستا عبور کرده و کوچه‌های منتهی به قسمت‌های غربی و شمالی نیز می‌رسیده است.

افراد سرازیر شده از مزار، به ترتیب از شمال به جنوب منتظر می‌مانند تا آخرین نفر پایین آمده از بلندی مزار، در سمت جنوب به صف منتظران پیوسته و مصافحه و روبوسی و احوالپرسی را از همان سمت قبله آغاز نماید.

افراد به همان ترتیبی که احوالپرسی، تبریک و شادباش، عید نوروز شروع کرده‌اند، خود را به اولین نفر در شمال صف که اینک آخرین نفر برای عرض ارادت منتظر مانده می‌رسانند. فردی که اول صف آمده اگر که آخرین نفر پایین آمده از بلندی مزار نباشد، در پایان صف خودش وارد صف شده و با افراد بازمانده احوالپرسی می‌کند. به‌این‌ترتیب تمام حاضرین اعم پیر و جوان، در صف می‌مانند تا با همه دیدار سال جدید کرده باشد.

به طور معمول در این شرایط، وقتی دو طرفی که با یکدیگر اختلاف دارند روبروی هم قرار می‌گیرند، زمینه آشتی میان آن‌ها راحت‌تر فراهم می‌شود و به همین دلیل بود که درگذشته بسیار از اختلاف‌های فامیلی در اولین روز نوروز تمام می‌شد.

با این مراسم، مردان به منزل برگشته و مراسم دید و بازدیدهای خانوادگی را که اغلب به‌صورت دسته‌جمعی شروع می‌کنند.

یکی از ویژگی‌های خوب مردم گریوان، علاقه‌مندی به برقراری دوستی میان اعضای خانواده‌ها است، آنها همیشه تلاش دارند که این صمیمت ادامه داشته باشد و معمولاً این سنت حسنه بسیار موردتوجه قرار می‌گیرد،

اینکه آیین نوروزی باریشماق در چه تاریخی و توسط چه کسانی اجرا می‌شده‌اند مشخص نیست، اما در طول تاریخ توسط افراد معتمد و ریش‌سفیدان تجربیات به آن افزوده شده است که باتوجه‌به زمان و مکان خود به کار می‌روند و طبق گفته اهالی بخصوص افراد مسن این رسم را تا سه نسل قبل خود به یاد دارند و برخی از بزرگان از آن با آیینی ۱۰۰ساله یاد می‌کنند.

آیین نوروزی باریشماق (آیین صلح و آشتی نوروز) در روستای گریوان شهرستان بجنورد با شماره ۲۶۹۸ مورخ در سال ۱۴۰۱ در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده است.

انتهای پیام/